İs­lâm Si­ya­set Kla­sik­le­ri­ni Ye­ni­den Oku­mak

1 Mart 2008                  
De­ğer­len­dir­me: Hü­mey­ra Ka­ra­gö­zoğ­lu
 
İh­ti­sas sem­poz­yum­la­rı­nın ye­din­ci­si, Me­de­ni­yet Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi’nin dü­zen­le­di­ği “İs­lâm Si­ya­set Kla­sik­le­ri­ni Ye­ni­den Oku­mak” sem­poz­yu­mu Ve­fa sa­lo­nun­da ya­pıl­dı. 2003 yı­lın­dan bu­gü­ne Dr. Hı­zır Mu­rat Kö­se yö­ne­ti­min­de de­vam eden Si­ya­set Fel­se­fe­si atöl­ye­si­nin ilk ça­lış­ma­la­rı, “Kla­si­ği Ye­ni­den Dü­şün­mek” sem­poz­yu­mun­da su­nul­muş­tu. Yak­la­şık bir yıl­dır ye­ni ça­lış­ma gru­buy­la yo­lu­na de­vam eden atöl­ye, or­ta­ya ko­nan ça­lış­ma­la­rı ikin­ci sem­poz­yum­la sun­du.
Kla­sik eser­le­ri ye­ni­den oku­mak su­re­tiy­le İs­lâm Si­ya­set Dü­şün­ce­si­nin ana hat­la­rı­nı, te­mel kav­ram­la­rı­nı ve bun­lar üze­rin­den ula­şı­la­bi­le­cek ye­ni ba­kış açı­la­rı­nı or­ta­ya çı­kar­ma­yı he­def­le­yen atöl­ye­de, fı­kıh eser­le­rin­den si­ya­set­na­me­le­re ka­dar pek çok fark­lı eser ele alın­dı. Ele alı­nan eser­ler üze­rin­den or­ta­ya çı­kan so­nuç­la­rın pay­la­şıl­dı­ğı sem­poz­yum iki otu­rum­dan oluş­mak­tay­dı. Fel­se­fî eser­le­ri in­ce­le­yen ka­tı­lım­cı­la­rın teb­liğ­le­ri­nin yer al­dı­ğı “Fel­se­fe Ze­mi­nin­de Si­ya­set” baş­lık­lı ilk otu­rum Dr. Hı­zır Mu­rat Kö­se ta­ra­fın­dan yö­ne­til­di. İlk ko­nuş­ma­cı, “Ni­çin Er­dem­li Şe­hir? Saa­det, İlk Re­is ve Top­lum Üç­ge­nin­de Fâ­râ­bî’nin Er­dem­li Şeh­ri” baş­lık­lı teb­li­ğiy­le Mus­ta­fa Öz­türk idi. “Ni­çin er­dem­li şe­hir?” so­ru­su­nu ön plan­da tu­ta­rak ha­zır­la­dı­ğı ko­nuş­ma­da Öz­türk, saa­det, ilk re­is ve top­lum kav­ram­la­rı­nı öne çı­kar­dı­ğı bir yak­la­şım­la Fâ­râ­bî’nin İs­lâm Si­ya­set Dü­şün­ce­si­ne kat­kı sağ­la­yan yön­le­ri­ni or­ta­ya koy­du.
İlk otu­ru­mun ikin­ci ko­nuş­ma­cı­sı Hü­mey­ra Ka­ra­gö­zoğ­lu, bir ah­lâk fi­lo­zo­fu ola­rak ta­nı­nan İbn Mis­ke­veyh’in ada­let ve hü­küm­dar hak­kın­da­ki fi­kir­le­ri­ni ele ala­rak, fi­lo­zo­fun si­ya­se­te da­ir yak­la­şı­mı­na de­ğin­di. “İde­al ve Ger­çek: İbn Mis­ke­veyh’in Si­ya­set Dü­şün­ce­si­ne Da­ir Bir De­ğer­len­dir­me” isim­li teb­li­ğin­de İbn Mis­ke­veyh’in ya­şa­dı­ğı dö­nem­de­ki si­ya­sî du­rum­dan da bah­se­den Ka­ra­gö­zoğ­lu, fi­lo­zo­fun de­ğin­di­ği ve de­ğin­me­di­ği ko­nu­la­rın söz ko­nu­su si­ya­sî du­rum­la iliş­ki­si­ne dik­kat çek­ti. Üçün­cü ko­nuş­ma­cı M. Cü­neyt Ka­ya, “Pey­gam­be­rin Ya­sa Ko­yu­cu­lu­ğu Bağ­la­mın­da İbn Sî­nâ’nın Si­ya­set Dü­şün­ce­si” baş­lık­lı teb­li­ğin­de, pra­tik fel­se­fe ala­nın­da­ki fi­kir­le­ri faz­la öne çık­ma­mış olan İbn Si­na’nın si­ya­se­te ba­kı­şı­na da­ir önem­li bir id­dia­yı di­le ge­tir­di. Ka­ya, İbn Sî­nâ’nın pra­tik fel­se­fe ala­nın­da ilâ­hî di­nin or­ta­ya koy­du­ğu hü­küm­le­rin ni­ha­î ve en mü­kem­mel ku­ral­lar ol­du­ğu fik­rin­den ha­re­ket­le, si­ya­se­te da­ir ko­nu­lar­da da pey­gam­be­rin, İbn Sî­nâ için te­mel il­ke­le­rin kay­na­ğı ol­du­ğu ana fik­ri­ni di­le ge­tir­di. İlk otu­ru­mun son ko­nuş­ma­cı­sı Os­man Sa­fa Bur­sa­lı ise, “Tû­sî’nin Si­ya­set Dü­şün­ce­sin­de Ada­let-Sev­gi İliş­ki­si” baş­lık­lı teb­li­ğin­de, Na­sı­rüd­din Tû­sî’nin Ah­lâk-ı Nâ­sı­rî ese­rin­de di­le ge­tir­di­ği fi­kir­ler çer­çe­ve­sin­de, ada­let ve sev­gi kav­ram­la­rı­nı öne çı­ka­ran bir de­ğer­len­dir­me yap­tı.
“Sa­bi­te ve Vâ­kı­a Denk­le­min­de Si­ya­sî Dü­şün­ce” baş­lık­lı ikin­ci bö­lüm, otu­rum baş­ka­nı Dr. Sa­mi Er­dem’in gi­riş ko­nuş­ma­sıy­la baş­la­dı. Şey­ma Şa­hi­noğ­lu ve Mus­ta­fa Kö­mür­cü­oğ­lu’nun bir­lik­te ha­zır­la­dı­ğı “Güç ve Ada­let Ara­sın­da Bir Dev­let Ada­mı: Ni­za­mül­mülk ve Si­ya­set­na­me’si” baş­lık­lı ça­lış­ma, Şey­ma Şa­hi­noğ­lu ta­ra­fın­dan su­nul­du. Teb­liğ­de, Si­ya­set­na­me’nin ye­ni­den okun­ma­sı sü­re­cin­de öne çı­ka­rı­la­bi­le­cek kav­ram­la­rın ne­ler ol­du­ğu ve pra­ti­ğe yö­ne­lik ça­lış­ma­lar ola­rak gö­rü­len si­ya­set­na­me­le­rin teo­rik bir ya­pı­sı­nın olup ol­ma­dı­ğı so­ru­la­rı­nın üze­rin­de du­rul­du. “Mu­te­dil Bir Prag­ma­tist: Key­kâ­vus ve Kâ­bus­na­me” baş­lık­lı son­ra­ki teb­li­ğin sa­hi­bi Ser­hat As­la­ner, Kâ­bus­na­me ad­lı eser­den ör­nek­ler ve­re­rek, ger­çek­çi ve prag­ma­tist ola­rak ni­te­le­ne­bi­le­cek bir si­ya­set an­la­yı­şı­nı or­ta­ya ko­yan Key­kâ­vus’a de­ğin­di. Son teb­liğ ise, Öz­gür Ka­vak ta­ra­fın­dan su­nu­lan “Si­yâ­sî Fık­hî Ah­kâ­mın Fı­kıh Usu­lü Ze­mi­nin­de Te­mel­len­di­ril­me­si: Cü­vey­nî’nin Gı­yâ­sî’si ve Mo­dern Yo­rum­la­rı” idi. Cü­vey­nî’nin fık­hî kav­ram­lar mu­va­ce­he­sin­de ele al­dı­ğı si­ya­sî ba­his­le­re de­ği­nen Ka­vak, fa­ki­hin yap­tı­ğı kav­ram­sal ayı­rım­la­ra dik­kat çe­ke­rek si­ya­set dü­şün­ce­si­ne fı­kıh pen­ce­re­sin­den ya­pı­lan kat­kı­la­ra ör­nek ver­di.
Teb­liğ­le­rin so­nun­da Dr. Hı­zır Mu­rat Kö­se bir de­ğer­len­dir­me ko­nuş­ma­sı ya­pa­rak, su­nu­lan ça­lış­ma­la­rın kı­sa bir hi­kâ­ye­si­ni di­le ge­tir­di. İs­lâm Si­ya­set Dü­şün­ce­si­ni hak­kıy­la an­la­ya­bil­mek yo­lun­da­ki zor­luk­la­ra de­ği­nen Kö­se, fark­lı di­sip­lin­le­ri içe­ren bir araş­tır­ma yap­ma­nın ge­rek­li­li­ği­ne vur­gu yap­tı. Nas­la­rın si­ya­sî ko­nu­lar­da ay­rın­tı­lı hü­küm­le­ri ba­rın­dır­ma­dı­ğı­nı ha­tır­lat­tık­tan son­ra, bu­nun kat’î pren­sip­le­rin ol­ma­dı­ğı an­la­mı­na gel­me­di­ği­ni ve İs­lâm’ın bu nok­ta­da Ba­tı Si­ya­set Dü­şün­ce­sin­den ay­rıl­dı­ğı­nı ifa­de et­ti. Müs­teş­rik­le­rin İs­lâm Si­ya­set Dü­şün­ce­si­ne ba­kış­la­rın­da­ki ha­ta­lı yön­le­re dik­kat çe­ken Kö­se, Müs­lü­man ba­kış açı­sıy­la ya­pıl­mış bir ana­li­ze du­yu­lan ih­ti­ya­cı di­le ge­ti­re­rek, ya­pı­lan ça­lış­ma­la­rın söz ko­nu­su ih­ti­ya­ca kat­kı yap­ma­sı te­men­ni­siy­le söz­le­ri­ne son ver­di.

EDİTÖRDEN

SEMİNERLER

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.