English GİRİŞ YAP

Mecmua-Osmanlı’nın Son Döneminde Ulema Muhalefeti ve Ubeydullah Efendi

Dr. Abdülhamit Kırmızı
 
Ondokuzuncu yüzyıl medreselileri, aldıkları klasik eğitim ve geldikleri geleneksel dünya ile yaşadıkları modern dünya arasındaki çelişkileri kendi ruh selametleri için nasıl karşılamışlar, ne gibi yanıtlar geliştirmişler ve hangi tutumu benimsemişlerdir? Görülen muhtemel tutumlardan biri, medrese öğreniminden sonra mektebe gitmek, klasik tedris birikimine modern bir okul eğitimi eklemek şeklindedir. Aslında bu tutum ondokuzuncu yüzyıl Osmanlı eğitim sisteminin de bir aynasıdır; zira bu dönemde yönetim ve yargı alanlarında görülen dualite eğitim alanında da müşahade edilebilmekteydi.
İzmirli Hocazade Mehmed Ubeydullah Efendi (1858-1937), Sultan II. Abdülhamid devrinde hapsedilen ve Taif’e sürülen, sonraki İttihat ve Terakki (İT) döneminde ise mebus tayin edilen sarıklı cübbeli bir Jön Türk’tür. Mütareke döneminde ise Malta’ya sürülmüş, Cumhuriyet devrinde Beyoğlu Evlendirme Memurluğu yapmış ve Tek Parti döneminde CHP Milletvekili olmuştur. Ubeydullah Efendi cesur bir maceraperesttir; dünyanın birçok ülkesini dolaşmış, hatta İngilizce bilmediği halde Amerika’ya gidip orada ikibuçuk yıl kalmıştır. Amerika’nın keşfedilmesinin dörtyüzüncü sene-i devriyesi münasebetiyle Chicago’da tertiplenen dünya fuarına katılan Ubeydullah Efendi’nin hatıralarının Latin harfleriyle ilk neşri “Sıra dışı bir Jön Türk: Ubeydullah Efendi’nin Amerika Hatıraları” (İletişim Yayınları, İstanbul 1997) adı altında Ahmet Turan Alkan tarafından sağlanmıştı. İlk defa 1925’te Resimli Gazete’de yirmibeş sayı boyunca tefrika halinde “Geçirdiğim Günlerin Hesabına ait Dağınık Yapraklar” başlığıyla yayımlanan bu hatıralar, bir Osmanlı’nın gözünden yüzyıl öncesinin Amerikası’nı resmettiği için haklı bir ilgiye mazhar olmuştur. Meselâ Bamberg Üniversitesi’nde, Alman Türkolog Klaus Kreiser “Türkische Autoren des 20.Jahrhunderts: Schreiben aus Europaeischen Metropole” adlı dersinde Abdülhak Hamid, Ali Kemali, Yahya Kemal, Celal Nuri gibi zevatın seyahat raporları yanında Ubeydullah Efendi’nin Amerika macerasını da, Osmanlı yazarlarının gözündeki Batı imajını resmetmek için kullanmaktadır.1 
 
 
1 http://www.uni-bamberg.de /ba4ts1 /1v/Ivtu_99w.htm
 
 
(Makalenin tamamını okumak için "Dosya ekini indir"e tıklayınız.)
 

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.