English GİRİŞ YAP

Mek­teb-i Hu­kuk’un Ku­ru­lu­şu ve Fa­ali­yet­le­ri (1878-1900)

Ali Adem Yörük

7 Tem­muz 2008            
De­ğer­len­dir­me: Ali Ero­ğuz
 
Tür­ki­ye Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi’nin Tem­muz ayın­da ger­çek­leş­ti­ri­len Tez/Ma­ka­le su­nu­mu prog­ra­mın­da, mo­dern hu­ku­kun Tür­ki­ye’ye gi­ri­şi ve mo­dern hu­kuk eği­ti­mi­nin baş­la­ma­sı prob­le­mi­ni ele alan, ta­mam­lan­ma aşa­ma­sın­da­ki, “Mek­teb-i Hu­kuk’un Ku­ru­lu­şu ve Fa­ali­yet­le­ri (1878-1900)” baş­lık­lı Mar­ma­ra Üni­ver­si­te­si Ta­rih Bö­lü­mü’nde ha­zır­la­mak­ta ol­du­ğu te­zi çer­çe­ve­sin­de Ali Adem Yö­rük’ü din­le­dik. 
Mo­dern­leş­me dö­ne­min­de hu­kuk ala­nın­da ger­çek­leş­ti­ri­len ça­ba­la­rı, ta­ri­hî ze­mi­nin­de ve ken­di ma­ce­ra­mız ola­rak de­ğer­len­di­re­bil­me ga­ye­siy­le ça­lış­ma­ya gi­riş­ti­ği­ni söy­le­yen ko­nu­ğu­muz, ça­lış­ma sı­ra­sın­da ün­si­yet kur­du­ğu ar­şiv kay­nak­la­rı, dö­ne­min ba­sı­nı, es­ki harf­li hu­kuk li­te­ra­tü­rü, hu­kuk­çu bi­yog­ra­fi­le­ri gi­bi çe­şit­li kay­nak­lar­dan is­ti­fa­de et­me­ye ça­lış­tı­ğı­nı be­lir­te­rek ko­nuş­ma­sı­na baş­la­dı. Me­mur mek­tep­le­ri ve Ter­cü­me Oda­sı’nda oku­tu­lan ki­mi ders­le­rin mo­dern hu­kuk sa­ha­sı içe­ri­sin­de de­ğer­len­di­ri­le­bi­le­ce­ği­ni; an­cak müs­ta­kil hu­kuk mek­tep­le­ri­nin şer‘iy­ye mah­ke­me­le­ri­nin ya­nın­da ni­za­mi­ye mah­ke­me­le­ri­nin teş­ki­lat­lan­dı­rıl­ma­sı ne­ti­ce­sin­de ku­rul­du­ğu­nu söy­le­di. Ad­li­ye Ne­za­re­ti bün­ye­sin­de açı­lan bir ders­ha­ne­nin (Ka­vâ­nîn ve Ni­za­mat Ders­ha­ne­si), Mek­teb-i Sul­ta­nî için­de ku­ru­lan hu­kuk mek­te­bi­nin ve Mek­teb-i Hu­kuk-ı Şâ­hâ­ne’nin ye­ni mah­ke­me­le­rin hâ­kim ih­ti­ya­cı­nı kar­şı­la­ma­yı he­def­le­di­ği­ne ve ay­rı­ca dev­let ri­ca­li­nin avu­kat­lık uğ­ra­şı­nı bir mes­lek ha­li­ne ge­tir­me ça­ba­sı­na dik­kat çek­ti.
Di­van-ı Ah­kâm-ı Ad­liy­ye’nin ku­rul­ma­sın­dan iti­ba­ren ye­ni bir ge­liş­me ola­rak Tür­ki­ye’de “hu­kuk­çu­luk mes­le­ği”nin doğ­du­ğu­nu ifa­de eden ve bu ge­liş­me­nin, mer­ke­zî­le­şen bü­rok­ra­tik ya­pıy­la ala­ka­sı­na de­ği­nen Yö­rük, med­re­se­yi/med­re­se­li­le­ri içer­mek­le be­ra­ber bu mes­le­ğin ku­ru­luş man­tı­ğı iti­ba­riy­le bü­rok­ra­si te­mel­li ol­du­ğu­na ve pra­tik ih­ti­yaç­la­rı gi­der­me he­de­fi­ne dö­nük ola­rak iş­le­di­ği­ni vur­gu­la­dı. Mek­tep-med­re­se, şer‘iy­ye-ni­za­mi­ye mah­ke­me­si gi­bi kıs­men doğ­ru, fa­kat dik­kat­le ta­kip edil­me­si ge­re­ken ay­rın­tı­la­rı si­lik­leş­ti­ren ka­lıp­la­rın bi­zi bu dö­nem­de­ki ge­liş­me­le­ri an­la­mak­tan uzak­laş­tı­ra­ca­ğı­nı da be­lirt­ti.
1878 yı­lın­da ku­ru­lup Ha­zi­ran 1880’de öğ­re­ti­me baş­la­yan Mek­teb-i Hu­kuk’un hâ­kim, sav­cı, avu­kat ve ad­li­ye me­mu­ru ye­tiş­ti­ril­me­si ve hu­kuk dal­la­rı­nın bi­rer bi­lim di­sip­li­ni ola­rak te­şek­kül et­me­si açı­sın­dan mer­ke­zî ye­ri­ne işa­ret eden Ali Adem Yö­rük, sa­de­ce İs­tan­bul Üni­ver­si­te­si Hu­kuk Fa­kül­te­si’nin de­ğil An­ka­ra da da­hil ol­mak üze­re taş­ra hu­kuk mek­tep­le­ri­nin de bu kay­nak­tan bes­len­di­ği­ni vur­gu­la­dı. Bu ka­dar önem­li bir ku­ru­mun ta­ri­hi­ne da­ir kap­sa­yı­cı bir ça­lış­ma­nın ya­pıl­ma­mış ol­ma­sı gi­bi şa­şır­tı­cı bir prob­le­mi or­ta­ya ko­yan Yö­rük, hu­kuk mo­dern­leş­me­si te­şeb­büs­le­ri­nin sağ­lık­lı bir ze­min­de de­ğer­len­di­ril­me­si için dü­şün­ce ta­ri­hi di­sip­li­ni ve bi­yog­ra­fi ya­zı­mı­nın öne­mi üze­rin­de dur­du.
 

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

SEMİNERLER

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.