English GİRİŞ YAP

İşletme ve Yönetim Toplantıları-1: Uluslararası Alanda Türkiye’nin Rekabet Avantajları

Melih Bulu

25 Nisan 2009
De­ğer­len­dir­me: Murat Cerit
 
Kü­re­sel Araş­tır­ma­lar Mer­ke­zi İş­let­me ve Yö­ne­tim Top­lan­tı­la­rı baş­lı­ğı al­tın­da ye­ni bir se­ri­ye baş­la­dı. Se­ri­nin ilk top­lan­tı­sın­da­ki ko­nu­ğu­muz Ulus­la­ra­ra­sı Re­ka­bet Araş­tır­ma­la­rı Ku­ru­mu Ge­nel Ko­or­di­na­tö­rü Doç. Dr. Me­lih Bu­lu’ydu. Ken­di­siy­le ulus­la­ra­ra­sı alan­da Tür­ki­ye’nin re­ka­bet avan­taj­la­rı üze­ri­ne ko­nuş­tuk.
Yö­ne­ti­min ka­lıp­laş­mış ta­nım­la­ra sı­ğa­bi­le­cek bir kav­ram ol­ma­dı­ğı dü­şün­ce­sin­den ha­re­ket eden Bu­lu’ya gö­re, özel­lik­le de­ği­şi­me ayak uy­du­ra­bi­len bir an­la­yış, yö­ne­ti­mi bil­di­ği­miz kla­sik ka­lıp­la­rın dı­şı­na çı­kar­ta­bi­lir. Bu­lu, mik­ro öl­çek­te yö­ne­ti­min na­sıl oluş­tu­ğu ile il­gi­li şöy­le bir ör­nek ver­di: “Ho­bi ola­rak top­rak tes­ti üre­ten Ay­şe Tey­ze’nin, bu­nu eko­no­mik bir fa­ali­ye­te dö­nüş­tür­mek is­te­me­si, be­ra­be­rin­de çok kar­ma­şık bir ya­pı­nın ha­ya­ta geç­me­si­ne ne­den ol­mak­ta­dır. Ön­ce­le­ri ken­di­si­ne bir yar­dım­cı ala­rak işe baş­la­yan Ay­şe Tey­ze, ta­le­bin art­ma­sı ve ge­li­rin yük­sel­me­si se­be­biy­le fark­lı sü­reç­le­ri, fark­lı in­san­la­rın ye­ri­ne ge­tir­di­ği, ba­sit bir or­ga­ni­zas­yon şe­ma­sı ile iş­let­me sa­hi­bi ol­mak­ta­dır.”
Bu­lu’ya gö­re as­lın­da so­run bu aşa­ma­dan son­ra ken­di­si­ni gös­te­ri­yor; zi­ra yö­ne­ti­min, du­ra­ğan­lık­tan çı­ka­rı­lıp iç kon­tro­lü kay­bet­me­den ha­re­ket­li, es­nek bir ya­pı­ya bü­rün­dü­rül­me­si ge­re­ki­yor: “Bu bağ­lam­da, mat­ris or­ga­ni­zas­yon­la­rı gü­nü­müz şart­la­rı­na da­ha iyi ce­vap ve­re­cek­tir. Eğer kü­re­sel­leş­me ile her tür­lü im­kâ­na ulaş­ma­nın ko­lay­laş­tı­ğı­nı ka­bul edi­yor­sak, iş­let­me­mi­zi ve ça­lı­şan­la­rı­mı­zı da bu yo­la adap­te ede­bil­me­miz ge­re­ki­yor.” İş­te bu nok­ta­da Bu­lu’ya gö­re, fark­lı bir ya­pı arz eden mat­ris or­ga­ni­zas­yon­la­rın öne­mi ar­tı­yor: “Bu tür bir or­ga­ni­zas­yo­nun mu­ha­se­be bö­lü­mün­de ça­lı­şan bi­ri, iş akış şe­ma­sı için­de, sa­tış bö­lü­mün­de ger­çek­leş­ti­re­bi­le­ce­ği bir pro­je söz ko­nu­su ol­du­ğun­da ora­da gö­rev­len­di­ri­le­bi­lir ve pro­je bit­tik­ten son­ra ye­ni­den ken­di bö­lü­mü­ne dö­ne­bi­lir. Bu sis­tem out­so­ur­cing (dış kay­nak­lar­dan ya­rar­lan­ma) şek­lin­de de ta­sar­la­na­bi­lir. Ör­ne­ğin, sa­tış son­ra­sı müş­te­ri­ler­den sağ­la­na­cak ge­ri-bil­di­rim­le­rin elek­tro­nik or­tam­da, il­gi­li de­part­man­la­ra ak­ta­rıl­ma­sı için bir di­zi sis­tem iyi­leş­tir­me­si­ne gi­di­le­bi­lir. Bu sü­re­ci yü­rü­te­cek uz­man bir ekip, şir­ket dı­şın­dan te­da­rik edi­lip yö­ne­tim şe­ma­sı içi­ne yer­leş­ti­ri­le­bi­lir ve bu sü­re­ce bö­lüm yö­ne­ti­ci­si ile ça­lı­şan­la­rın­dan bir ekip dâ­hil edi­le­bi­lir.” Bu­lu’ya gö­re yö­ne­ti­me, bu şe­kil­de di­na­mizm ka­zan­dı­rıl­mış olur. “Pe­ki, tüm bu de­ği­şim toz­pem­be bir hü­vi­yet­te mi ger­çek­le­şe­cek?” Bu­lu’nun bu so­ru­ya ya­nı­tı çok net: “Or­ta dü­zey yö­ne­ti­ci­ler adı­na üz­gü­nüm.”
Yö­ne­tim al­gı­sı­nın de­ğiş­me­sin­de tek­no­lo­ji de bü­yük pa­ya sa­hip­tir. Ar­tık, ERP (En­ter­pri­se Re­so­ur­ce Plan­ning/Ku­rum­sal Kay­nak Plan­la­ma­sı) gi­bi sis­tem­le­rin çok da­ha sık ve ak­tif ola­rak kul­la­nı­la­ca­ğı­nı ifa­de eden Bu­lu, “ERP, iş­let­me­nin si­nir sis­te­mi­dir; ka­rar ve­re­mez ama ka­rar için ge­rek­li tüm bil­gi­le­ri su­nar” ta­nı­mı­nı ya­pı­yor. ERP kı­sa­ca, ku­rum­la­rın te­da­rik­ten da­ğı­tı­ma ka­dar tüm iş sü­reç­le­ri­ni bü­tün­le­şik bir ve­ri/bil­gi yö­ne­tim sis­te­mi­nin des­te­ğiy­le yö­net­me­si­ni sağ­la­yan kap­sam­lı ve mo­dü­ler bir ya­pı­ya sa­hip ya­zı­lım pa­ke­ti­dir. Bu­ra­dan da an­la­şı­la­ca­ğı üze­re, bir üs­tü­ne ra­por ver­mek­le yü­küm­lü or­ta dü­zey bir yö­ne­ti­ci, bu sis­tem­le re­ka­bet et­mek zo­run­da ka­la­cak­tır. ERP’nin en bü­yük özel­lik­le­rin­den bi­ri, “bü­yük res­mi” gö­re­bil­me­si­dir. Ba­sit bir şe­kil­de şöy­le ör­nek­len­di­re­bi­li­riz: Üst üs­te yük­sek kâr­lar açık­la­yan bir şir­ket, kâr­la­rı­nın bü­yük bir bö­lü­mü­nü bor­sa­da­ki his­se alım-sa­tım­la­rın­dan ve­ya bu gö­rü­nü­mün ver­di­ği sa­nal fi­yat­lar ile ken­di his­se­le­ri­nin de­ğer yük­se­li­şin­den ka­za­nı­yor ola­bi­lir. Fa­kat asıl fa­ali­yet ala­nın­da ya­şa­nan so­run­lar, bu iyi ha­va ne­de­niy­le göl­ge­le­ni­yor ola­bi­lir. Bu du­rum­da sa­tış­la­rın ge­ri­le­me­sin­den do­la­yı stok­lar ço­ğa­la­cak ve bu sü­reç, şir­ke­tin ça­lış­ma ser­ma­ye­si­nin yi­ti­ril­me­si­ne ne­den ola­cak­tır. İlk ba­kış­ta­ki olum­lu ha­va ile ha­re­ket eden bir yö­ne­tim sis­te­mi için so­run gö­rül­me­ye­bi­lir; fa­kat -Bu­lu’nun da vur­gu­la­dı­ğı üze­re- “ERP sis­te­mi ol­ma­yan ve­ya olup da et­kin ol­ma­yan bir iş­let­me­miz var ise, if­las et­miş ola­bi­li­riz, da­ha kö­tü­sü if­las et­ti­ği­mi­zi 5 se­ne son­ra an­la­rız.”
Bu­lu, su­nu­mun­da kü­re­sel­leş­me­ye na­sıl ayak uy­du­ru­la­ca­ğı­nı, yö­ne­tim­de tek­no­lo­ji­nin et­kin ve ve­rim­li bi­çim­de na­sıl kul­la­nı­la­ca­ğı­nı ve yö­ne­ti­min ça­ğın ge­rek­le­ri­ne na­sıl uyar­la­na­bi­le­ce­ği­ni çe­şit­li ör­nek­ler­le açık­la­ma­ya ça­lış­tı. Di­ğer ta­raf­tan Bu­lu, asıl vur­gu­la­ma­ya ça­lış­tı­ğı nok­ta­yı çe­şit­li so­ru­lar­la aç­ma­ya ça­lış­tı:
- Bun­la­rın hep­si­ni mun­ta­zam bir şe­kil­de ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si, bu­lun­du­ğu­muz sek­tör­de söz sa­hi­bi ol­ma­mız için ye­te­cek mi ve­ya bu alt-ya­pı­la­rı çok iyi or­ga­ni­ze et­miş ol­ma­mız ye­ni bir sek­tö­re gir­me­miz için ye­ter­li ola­cak mı?
- Sü­rek­li oku­ruz ve­ya bir yer­ler­den du­ya­rız bü­yük sa­tın al­ma­lar ve­ya bir­leş­me­ler ger­çek­le­şir iş dün­ya­sın­da. Mer­ce­des-Da­im­ler, Arc­he­lor-Mit­tal sa­de­ce bir­kaç ör­ne­ği… Sa­tın alım­lar ile il­gi­li ve­ri­le­bi­le­cek önem­li ör­nek­ler­den bi­ri P&G’nin stra­te­ji­si­dir. P&G, de­ter­jan sek­tö­rü­ne ye­ni gi­ren bir fir­ma­nın sa­tış­la­rı­nı iz­le­yip bir sü­re ses­siz kal­dı ve pi­ya­sa pa­yı­nın %4 gi­bi bir de­ğe­re ulaş­ma­sın­dan son­ra bir kam­pan­ya ile fi­yat­la­rı aşa­ğı çek­ti ve pek ta­bii fi­nans­sal açı­dan bu kı­rıl­gan­lı­ğı kal­dı­ra­ma­yan ye­ni fir­ma sek­tör­den çe­kil­mek zo­run­da kal­dı.
Bu­lu, ay­rı­ca, geç­miş yıl­lar­da­ki tec­rü­be­le­ri­ne da­ya­na­rak iş dün­ya­sı­nın ne ka­dar acı­ma­sız ol­du­ğu­nu gös­ter­mek adı­na şu­nu ifa­de et­ti: “Ba­zı sek­tör­le­re gi­re­mez­si­niz; var­sa­ya­lım gir­di­niz, sa­tın alı­nır­sı­nız; eğer sat­maz­sa­nız, if­las et­me­niz için uğ­ra­şı­lır.”
Kı­sa­ca­sı yö­ne­tim, ta­nı­mın­dan uy­gu­la­ma­sı­na ka­dar cid­di mâ­nâ­da özen is­te­yen; şir­ket için­de­ki güç­lü ve za­yıf yön­le­ri­mi­zin tes­pi­tin­den viz­yo­nu­mu­zun ge­niş­li­ği­ne ve çev­re­mi­ze va­rın­ca­ya ka­dar pek çok yö­nü dik­ka­te al­ma­yı ge­rek­ti­ren çok bi­lin­me­yen­li bir denk­lem.
Bu­lu, ko­nuş­ma­sı­nın son kıs­mın­da kü­re­sel bir güç ol­mak için, o kü­re­sel gü­cün ge­rek­li­lik­le­ri­ni de ye­ri­ne ge­ti­ril­me­si ge­rek­ti­ği­ni çe­şit­li ör­nek­ler ve­re­rek açık­la­ma­ya ça­lış­tı. So­ru ce­vap kıs­mıy­la prog­ra­m so­na er­di.

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

SEMİNERLER

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.