Bilim ve Sanat Vakfı Sanat Araştırmaları Merkezi'nin düzenlediği Klasik Türk Edebiyatı Konuşmaları program dizisinin on beşinci oturumunda Washington Üniversitesi (University of Washington, Near Eastern Languages and Civilization, Seattle, WA, USA)'nden Selim S. Kuru’yu misafir ediyoruz.  Kuru ile 17 Ekim 2014 tarihinde “Şiirin Sınır Noktasında: Türkçe Gazelin Tarihselliği” üzerine konuşacağız.

Şiirin Sınır Noktasında: Türkçe Gazelin Tarihselliği

Gazel sınırlı bir türdür ve belli bir kültürün ürünü olarak o kültürde denemyimlenen belirli bir aşk duygusunun sınırlarında yer alır. Tür olarak biçimsel sınırlara bağlıysa da anlattığı aşkın öyküsü sınırsız bir benzetmeler örüntüsünde kurgulanır. Bu örüntü karma bir kültürde geliştirilmiş işaretlerle başka bir tarihi anlatır. Gazelde dile gelen tarih insanoğlunun büyük tarihidir; gündelikle ilgili şeyler gazelde gündışında kalan ve tanımlanamayan başka bir gündemi imler, okuru o gündeme davet eder. Şair ve okur gazelin aynasında başka bir dünya olasılığını izlerler ki bu dünyanın merkezinde arzu yer alır. Gazel bu bitimsiz arzuyu biçime döker ve böylece onu tanımlarken ona bir sınır çizer.

Bu konuşmada Anadolu Türkçe'sinde gazel türünün macerası iki eksende ele alınacaktır: (1) duyumsal bir içeriği olan gazelin tarihselliği (2) Anadolu'da gazelin gelişim tarihi. İlk eksende gazelin nasıl bir tarihselliği bulunduğu irdelenecek, ikinci eksende ise bir Anadolu gazeli tarihinin yazılıp yazılamayacağı tartışılacaktır. Bir lirik tür olarak gazelde şairin gazel ve diğer kaynaklar üzerinden ayırdına vardığı farklı bir evrenbilim bulunur. Bu evrenbilimin insanlık açısından tarih ötesi sayılabilecek bir tarihi vardır. Yaratılıştan kıyamet gününe uzanan bu tarihin ayrıntıları gazel gazel kurcalanır ve keşfedilir. Anadolu'da ve Anadolu Türkçesi'nde gazel türünün gelişmesi ise ayrı bir şiirbilim üretmiştir. Bu şiirbilimin tarihselliğini irdelemek için tarihte bıraktığı izlere yaklaşmak gerekir. Gazel bir tür olarak izlekleriyle farklı bir tarih, bir ürünler kümesi olarak ise edebiyat tarihidir. Anadolu Türkçesinin içinde gazel türü edebiyat tarihinin en asal öğesini oluşturur.

Klasik Türk Edebiyatı Konuşmaları 15

Selim S. Kuru*

Şiirin Sınır Noktasında: Türkçe Gazelin Tarihselliği

17 Ekim 2014,  Cuma, 18.00, Şakir Kocabaş Salonu

Düzenleyen: Meryem Babacan

* Doç. Dr., University of Washington, Near Eastern Languages and Civilization, Seattle, WA, USA