Medeniyet Araştırmaları Merkezi'nde "İslam Felsefesi Konuşmaları" serisi başlıyor! İslam felsefesi alanında hazırlanan çalışmaları dinleyeceğimiz serinin ilk oturumunda Hatice Umut'un "Fârâbî’de Hakikat-Siyaset İlişkisi" başlıklı tezini dinleyeceğiz. 

Fârâbî'nin siyaset düşüncesinde hakikat-siyaset irtibatı tartışması, "insan tabiatına/ mahiyetine uygun düşen siyasî rejim nedir?" nedir sorusu bağlamında karşımıza çıkar. Hakikat-siyaset irtibatı tartışmasını rejim meselesiyle doğrudan irtibatlı kılan esas ise, Fârâbî'nin metafizik düşüncesinin temel kabullerinden biri olan insanî yetkinlik kavramıdır. Duyulur dünyanın ötesinde kendinde bir hakikat düzleminin var olduğu ve insanın istidlali aklın sınırlarında hakikat düzleminin bilgisine ulaşabileceği ilkesini esas alan Fârâbî'nin metafizik düşüncesi, bu kabule istinaden, her bir mevcudun varlığı itibariyle belli bir gaye ve yetkinliğe sahip olduğunu ileri sürer. İnsanın nihaî yetkinliğine ancak belli bir tarzda inşa edilmiş bir toplumsal-siyasî-hukukî düzen içerisinde ulaşabileceğini savunan Fârâbî'ye göre, insanî yetkinliği mümkün kılan siyasî toplum düzeni faziletli devlet düzenidir. İnsan için yalnızca zorunlu ve faydalı olanın değil, aynı zamanda hakikî anlamda iyi olanın da gaye edinildiği faziletli devlette insanların bir araya gelmesindeki maksat, insanı saadete ulaştıracak şey ve durumların ikamesine yönelik yardımlaşmadır. Bu tezde Fârâbî'nin siyaset düşüncesinde hakikat ile siyaset arasında insanî yetkinlik nosyonu dolayımıyla zorunlu bir irtibat olduğu ve söz konusu bu irtibatın siyasetin, hakikat bilgisine tâbi olacak şekilde tasarlandığı görüşü temellendirilmeye çalışılacaktır. Hakikat-siyaset irtibatının mevcut çalışmalardan ve hatta Fârâbî'nin kendi kurgusundan farklı olarak, yönetilen seviyesindeki insanı siyasî fâil olması cihetinden ele alan bu çalışma, aslî niteliği değişim olan siyasetin, siyasî şey, durum ve inşaların değişime tâbi olmayan cihetlerini tespit etmeyi ve bu tespit sadedinde farklı tarihsel koşullarda, farklı rejimlerde, farklı ideolojilerin hâkimiyeti altında kendinde bir hakikat fikrini yahut bütün uzlaşımsal değerlerin ötesinde kendinde bir iyi fikrini kabul eden insanların kendileri olarak, kendi değer ve maksatlarına göre siyasete katılabilmelerinin mümkün olup olmadığı, eğer böylesi bir imkândan bahsedebileceksek bunun hangi koşullarda mümkün olduğu meselesini tartışmayı hedefliyor.