English SIGN IN

Sovyetler Birliği’nde Türkiye Çalışmaları

Liaisan Şahin

20 Şubat 2009
De­ğer­len­dir­me: Vugar İmanbeyli
 
Kü­re­sel Araş­tır­ma­lar Mer­ke­zi ta­ra­fın­dan dü­zen­le­nen Te­zat top­lan­tı­la­rı­nın Şu­bat ayın­da­ki ko­nu­ğu Mar­ma­ra Üni­ver­si­te­si Ulus­la­ra­ra­sı İliş­ki­ler Bö­lü­mü öğ­re­tim gö­rev­li­si Li­ai­san Şa­hin, Bo­ğa­zi­çi Üni­ver­si­te­si Ata­türk Ens­ti­tü­sü’nde ta­mam­la­dı­ğı “Sov­yet­ler Bir­li­ği’nde Tür­ki­ye Üze­ri­ne Araş­tır­ma­lar, 1917-1991: Ku­rum­sal Ge­liş­me­nin Ta­ri­hi ve Ana­liz Özel­lik­le­ri (So­vi­et Stu­di­es on Tur­key, 1917-1991: Ins­ti­tu­tio­nal His­tory and Analy­ti­cal Pers­pec­ti­ves)” baş­lık­lı te­ziy­le il­gi­li bir su­nuş yap­tı. Şa­hin’in te­zi Gi­riş, Sov­yet­ler­de Tür­ko­lo­ji Ça­lış­ma­la­rı­nın Ta­ri­hi ve Tür­ki­ye ile İl­gi­li Sov­yet Ana­li­zi­nin Ba­zı Hu­sus­la­rı şek­lin­de üç bö­lüm­den oluş­mak­ta­dır. Şa­hin bu bağ­lam­da şu hu­sus­la­ra işa­ret et­ti:
Sov­yet­ler­de­ki ge­nel şar­ki­yat ça­lış­ma­la­rı için­de Tür­ki­ye en il­gi çe­ken ül­ke­ler­den bi­ri­dir. Tür­ki­ye’nin bu ko­nu­mu, sa­hip ol­du­ğu zen­gin ta­ri­hî bi­ri­kim­den çok, 20. yüz­yıl­da ya­şa­dı­ğı çe­şit­li ge­liş­me­ler­le (me­se­la si­ya­si alan­da Mi­li Mü­ca­de­ley­le, çok par­ti­li ha­ya­ta ge­çiş­le; eko­no­mi ala­nın­da li­be­ral, dev­let­çi po­li­ti­ka­lar­la) ir­ti­bat­lı­dır.
Ba­tı’nın ak­si­ne Rus­ya’nın “ken­di Do­ğu”su ile ya­kın ve doğ­ru­dan bir bağ­lan­tı­sı­nın ol­ma­sı, ül­ke­de­ki şar­ki­yat ça­lış­ma­la­rı­nın hem çok yön­lü ve komp­li­ke ol­ma­sı­na hem de kül­tü­rel ha­ya­tın önem­li fak­tör­le­rin­den bi­ri ha­li­ne gel­me­si­ne ne­den ol­muş­tur. An­cak, Rus­ya’da­ki şar­ki­yat ça­lış­ma­la­rı he­nüz Ba­tı’da­ki gi­bi bir öz-eleş­ti­ri sü­re­ciy­le kar­şı­laş­ma­mış­tı. Bu bağ­lam­da şar­ki­yat­çı­lık, pür bir aka­de­mik di­sip­lin ol­ma özel­li­ği­ni ko­ru­yor­du. Sov­yet dö­ne­min­de ise, araş­tır­ma­la­rın bo­yu­tu ve şek­li de­ğiş­miş­ti; özel­lik­le So­ğuk Sa­vaş’ın baş­lan­gı­cın­dan iti­ba­ren lin­gu­is­tik ağır­lık­lı ça­lış­ma­lar­dan ta­rih, kül­tür ve sos­yo-eko­no­mik ko­nu­la­ra doğ­ru bir kay­ma/yo­ğun­laş­ma söz­ko­nu­su idi. Tüm bun­lar, ulus­la­ra­ra­sı şar­ki­yat ça­lış­ma­la­rı­nı et­ki­le­miş, Ba­tı’da ve özel­lik­le ABD’de İkin­ci Dün­ya Sa­va­şı son­ra­sın­da ben­ze­ri ça­lış­ma­la­rın iv­me ka­zan­ma­sın­da önem­li rol oy­na­mış­tı. Bu çer­çe­ve­de, me­se­la, Sov­yet­le­rde yapılan ça­lış­ma­la­r­dan en­di­şe du­yan ABD’de 1949-1969 yıl­la­rı ara­sın­da şar­ki­yat­çı­lık ko­ca­man bir “aka­de­mik im­pa­ra­tor­luk”a dö­nüş­müş­tü.
Te­zi­nin ilk bö­lü­mün­de yu­ka­rı­da­ki hu­sus­lar­dan ve Çar­lık Rus­ya’da Tür­ko­lo­ji araş­tır­ma­la­rı­nın ta­ri­hin­den bah­set­ti­ği­ni be­lir­ten Şa­hin, ikin­ci bö­lüm­de Sov­yet­ler za­ma­nın­da­ki ça­lış­ma­la­rı dö­nem­len­dir­di­ği­ni vur­gu­la­dı. Şa­hin’in yap­tı­ğı dö­nem­len­dir­me şu şe­kil­de­dir: 1. Dü­zen­siz bü­yü­me (1917-1920); 2. Nis­pe­ten dü­zen­li ve sı­nır­lı ge­liş­me (1930-1940); 3. Kök­lü ye­ni­den ya­pı­lan­ma (1950-1961); 4. Dü­zen­li bü­yü­me, geç Sov­yet dö­ne­mi.
Son ola­rak Şa­hin, te­zin üçün­cü bö­lü­mün­de Sov­yet­ler dö­ne­min­de ya­zı­lan Tür­ki­ye ile il­gi­li iki önem­li ese­rin -A. M. Şam­sut­ti­nov’un Tür­ki­ye’de Mil­li Mü­ca­de­le 1918-1923 (1966) ad­lı te­lif ese­ri ve Tür­ki­ye’de Ka­pi­ta­lizm: 1950-1980’ler­de Sos­yo­eko­no­mik Ge­liş­me (1987) isim­li edis­yon bir ki­tap- içe­rik­le­ri­ni ana­liz et­ti­ği­ni söy­le­di. Top­lan­tı, so­ru ve ce­vap fas­lıy­la so­na er­di.

NEWS

ALL NEWS

خيار المحررين

SEMINARS

As the most traditonal activity of BISAV, the courses take place in every fall and spring of a year.

MORE INFO


تابعنا

الاشتراك في النشرة الإخبارية لدينا لتلقي الأخبار والتحديثات.