Türkçe SIGN IN

SEYRÜSEFER

Çin İzlenimleri
Kadir Temiz
 
Çin gi­bi bir ül­ke­de sa­de­ce beş al­tı ay­lık bir tec­rü­be­nin ışı­ğın­da hem mev­cu­du hem müm­kü­nü hem mu­hay­ye­li an­la­mak çok ko­lay ol­ma­sa da böy­le bir de­ğer­len­dir­me ya­zı­sı­nı yaz­ma­nın vak­ti ge­lip ge­çi­yor­du. Bu se­bep­le en azın­dan yaz­mak is­te­dik­le­ri­mi to­par­la­dı­ğı­ma inan­dı­ğım bir an­da git­me­den ön­ce mu­hay­yi­lem­de can­lan­dır­dı­ğım Çin ile gör­dük­ten son­ra­ki iz­le­nim­le­ri­mi bir ara­ya ge­tir­me­ye ça­lı­şa­ca­ğım. Ni­te­kim gur­bet en saf an­la­mı ile uza­ğın ta­dın­dan bir tat al­mak­sa ben de bu ta­dı sev­dik­le­rim­le pay­laş­mak is­te­rim, acı­sıy­la tat­lı­sıy­la.
 
Şe­hir de­yin­ce…
Şe­hir ke­li­me­si­nin an­la­mı­nı Mus­ta­fa Özel’in Me­di­ne Pa­za­rı’nı an­lat­tı­ğı gün­ler­de dü­şün­me­ye baş­la­mış­tım. İs­lâ­mî bir ge­le­nek­le yoğ­rul­muş Ana­do­lu şe­hir­le­rin­de ya­şar­ken, mo­dern dö­nem şe­hir­le­ri­nin özel­lik­le Av­ru­pa’da or­ta­ya çı­kar­dı­ğı in­san ti­pi­ni ve bu in­sa­nın ya­şam tar­zı­nı an­la­ma­ya ça­lış­mak çok ko­lay de­ğil­di. An­cak ha­ya­tım­da bu­nun is­tis­nai ör­ne­ği­ni Ha­ber­mas’ın Ka­mu­sal­lı­ğın­Ya­pı­sal Dö­nü­şü­mü ad­lı ki­ta­bı­nı okur­ken ya­şa­dım. Ha­ber­mas 19. yüz­yıl Pa­ris’ini an­la­tır­ken, in­san­la­rın ufak caféler­de si­ya­set, eko­no­mi, fel­se­fe, sa­nat hak­kın­da ko­nuş­ma­ya baş­la­ma­la­rı­nı bir an­lam­da ka­mu­sal­lı­ğın bir dö­nü­şü­mü ola­rak okur ve son­ra­sın­da ise mo­dern bir dö­ne­min adım­la­rı­nın bu in­san ti­pi üze­rin­den en­tel­lek­tüe­li, tüc­ca­rı ve bü­rok­ra­si­si ile atıl­ma­ya baş­la­dı­ğı­nı söy­ler. Çok son­ra­la­rı ben­zer bir ile­ti­şim ağı­nın, bi­zim top­rak­la­rı­mız­da bel­ki yüz­yıl­lar­dan be­ri şi­ir, hi­kâ­ye,tür­kü­ler ve­ya mi­ma­rî ara­cı­lı­ğı ile ge­liş­ti­ği­ni far­ket­tim. Bu far­kın­da­lık, ha­liy­le di­ğer şe­hir­le­rin han­gi ile­ti­şim yön­tem­le­ri ile ken­di iç di­na­mik­le­ri­ni oluş­tur­du­ğu so­ru­su­nu ak­lı­ma ge­tir­di. Pe­kin’e ayak ba­san he­men he­men bü­tün ta­nı­dı­ğım Türklerin en bü­yük so­ru­nu da bu ile­ti­şim araç­la­rı­nın sı­kı sı­kı­ya dev­le­te bağ­lı ol­ma­sın­dan kay­nak­la­nı­yor­du. Ör­ne­ğin Cu­ma na­ma­zı çı­kı­şın­da ca­mi önün­de­ki bir­lik­te­lik­ler bir çay oca­ğın­da ya da ca­mi kah­ve­ha­ne­sin­de de­vam ede­mi­yor­du. Bu sa­de­ce Müs­lü­man­lar için de­ğil di­ğer Çin­li­ler için de ge­çer­li. Şe­hir mer­kez­le­rin­de sa­de­ce tu­rist­le­rin otu­rup mu­hab­bet ede­bi­le­ce­ği ka­fe­ler var ama şeh­rin di­ğer böl­ge­le­rin­de, üni­ver­si­te kam­püs­le­rin­de bi­le bu im­kân çok sı­nır­lı. Sa­de­ce bu ör­nek­ten yo­la çı­kıp Ma­o son­ra­sı oluş­tu­rul­ma­ya ça­lı­şı­lan in­san ti­pi üze­rin­de yo­rum ya­pı­la­bi­lir; an­cak her za­man akıl­da tu­tul­ma­sı ge­re­ken şey, mev­cut oto­ri­te­nin ula­şa­ma­dı­ğı ve her tür­lü sos­yal et­ki­ye kar­şı di­re­nen ge­le­nek ve kül­tür­dür. Kı­sa­ca bü­yük şe­hir­ler­de Hu­tong de­ni­len böl­ge­ler ve kü­çük şe­hir­le­rin he­men hep­sin­de çok ge­niş yer bu­lan Çin ge­le­nek­sel sos­yal ha­ya­tı bir­şey­le­rin ula­şa­ma­dı­ğı sos­yal bir di­na­mizm ola­rak oku­na­bi­lir.

 

 

(Makalenin tamamını okumak için "indir"e tıklayınız.)

NEWS

ALL NEWS

EDITOR'S CHOICE

SEMINARS

As the most traditonal activity of BISAV, the courses take place in every fall and spring of a year.

MORE INFO


FOLLOW US

Add your e-mail address here to be informed about our programs (seminars, symposiums, panels, etc.).