Küresel Görünüm 2025: Yükselen Güçler ve Türkiye

Yunus Sönmez

19 Mart 2009
De­ğer­len­dir­me: Bilal Yıldırım
 
Kü­re­sel Araş­tır­ma­lar Mer­ke­zi’nin Ter­cü­man-ı Ah­val top­lan­tı­la­rı­nın Mart ayı ko­nu­ğu Yu­nus Sön­mez, Ame­ri­ka­lı Na­tio­nal In­tel­li­gen­ce Co­un­cil ad­lı ku­rum ta­ra­fın­dan ya­yım­la­nan Glo­bal Trends 2025 ad­lı ra­po­ra da­ir de­ğer­len­dir­me­le­ri­ni “Kü­re­sel Gö­rü­nüm 2025: Yük­se­len Güç­ler ve Tür­ki­ye” baş­lı­ğıy­la biz­ler­le pay­laş­tı.
Top­lan­tı­nın ba­şın­da ay­nı ku­ru­mun da­ha ön­ce de böy­le bir ra­por ya­yım­la­dı­ğı; fü­tü­ro­lo­ji ça­lış­ma­la­rı ola­rak ni­te­len­di­ri­len bu tür ra­por­lar­la Ame­ri­ka­lı­la­rın, bir dün­ya pa­no­ra­ma­sı ile, böl­ge­sel ve kü­re­sel öl­çek­te na­sıl bir ge­le­cek ön­gör­dük­le­ri­ni çe­şit­li dü­şün­ce­le­ri içe­re­cek bi­çim­de or­ta­ya koy­duk­la­rı be­lir­til­di.
Sön­mez, ra­po­ra da­ir de­ğer­len­dir­me­si­ne geç­me­den ön­ce bir ar­kap­lan su­na­rak, ra­po­ru ha­zır­la­yan ku­ru­mun ve uz­man­la­rın ni­te­li­li­ği­ni, ra­po­run ne­den ha­zır­lan­dı­ğı­nı ve böy­le bir ra­po­ru bi­zim ne­den tar­tış­tı­ğı­mı­zı açık­la­dı. Bu­na gö­re söz­ko­nu­su ku­rum, is­tih­ba­rat dün­ya­sı ile aka­de­mi­yi bu­luş­tur­mak üze­re oluş­tu­rul­muş; yö­ne­ti­ci­le­ri aka­de­mik geç­mi­şe sa­hip üst dü­zey bü­rok­rat­lar­dan oluş­mak­ta­dır. Ra­po­ru ha­zır­la­yan­lar ise aka­de­mi ya da ens­ti­tü men­sup­la­rı­dır. Böy­le bir ra­po­run ha­zır­lan­ma­sın­da­ki te­mel amaç, ka­rar alı­cı­la­ra yar­dım­cı ol­mak ve da­ha ön­ce­ki ra­por­la­rı de­ğer­len­di­re­rek da­ha iyi tah­min­ler­de bu­lun­mak­tır. Top­lan­tı­da bu ve bu­nun gi­bi ra­por­la­rın sa­de­ce dü­şün­ce ku­ru­luş­la­rı ta­ra­fın­dan or­ta­ya ko­nan tah­min­ler­den iba­ret ol­du­ğu ve ABD’nin res­mi po­li­ti­ka­la­rı­nı yan­sıt­ma­dı­ğı da be­lir­til­di. İki yıl­lık bir ça­lış­ma­nın ürü­nü olan ra­po­run bi­zim açı­mız­dan fay­da­sı­nı, “or­ta­ya koy­du­ğu bi­ri­kim­den ve üre­ti­len dü­şün­ce­den is­ti­fa­de et­mek” şek­lin­de ifa­de eden Sön­mez, bu tür uzun va­de­li ça­lış­ma­la­rın ül­ke­miz­de­ki ek­sik­li­ği­ni de vur­gu­la­dı.
Ay­nı ku­rum ta­ra­fın­dan ha­zır­la­nan dör­dün­cü ra­por olan Glo­bal Trends 2025’in (ve di­ğer­le­ri­nin) te­me­lin­de nü­fus, ik­lim ve ener­ji gi­bi alan­lar­da el­de edi­len ve­ri­ler; bu ve­ri­le­rin ge­li­şim ve eği­lim­le­ri; kü­re­sel eko­no­mik ve si­ya­si ak­tör­le­rin mev­cut du­rum­la­rı ve bu ve­ri­le­re da­ya­na­rak bu ak­tör­le­rin ge­le­cek­te­ki ko­num­la­rı­na da­ir tah­min­ler bu­lun­du­ğu­nu ifa­de eden Sön­mez, bu ra­por(lar)da so­mut ve­ri­le­re da­ya­lı tah­min­le­rin ol­duk­ça tu­tar­lı ol­du­ğu­nu; an­cak ma­ni­pü­las­yo­na da­ya­nan tah­min­le­rin ay­nı de­re­ce­de tu­tar­lı ol­ma­dı­ğı­nı be­lirt­ti.
Su­nu­mun ikin­ci bö­lü­mün­de Sön­mez, ra­por­da be­lir­li­lik­ler ve be­lir­siz­lik­ler baş­lık­la­rı al­tın­da ve­ri­len tah­min­le­ri ak­tar­dı.
Be­lir­li­lik­ler: Çin ve Hin­dis­tan’ın eko­no­mik yük­se­li­şi ile bir­lik­te dev­let ka­pi­ta­liz­mi­nin can­la­nı­şı; Ba­tı’dan Do­ğu’ya doğ­ru eko­no­mik güç ka­yı­şı­nın sür­me­si; ar­tan nü­fus­la bir­lik­te ener­ji, gı­da ve su ta­le­bi üze­rin­de­ki bas­kı­nın art­ma­sı; ABD’nin nis­bi güç kay­bı­na rağ­men, ulus­la­ra­ra­sı sis­tem­de­ki ye­ri­ni ko­ru­ya­cak ol­ma­sı; is­tik­rar­sız­lık ya­yı de­nen böl­ge­de­ki ül­ke­le­rin sa­yı­sın­da ya­şa­na­cak azal­ma­ya rağ­men, genç nü­fu­sun art­ma­sı ve iş­siz­lik­le bir­leş­me­si ne­ti­ce­sin­de ar­ta­cak is­tik­rar­sız­lık; Or­ta­do­ğu’da si­lah­lan­ma­nın art­ma­sı ve ça­tış­ma­la­rın sür­me­si ve ABD’nin böl­ge­de­ki ro­lü­ne ih­ti­yaç du­yul­ma­sı; te­rö­rist­le­rin azal­ma­sı, an­cak -tek­no­lo­ji fak­tö­rüy­le- et­ki­le­ri­nin art­ma­sı.
Be­lir­siz­lik­ler: Fo­sil ya­kıt­lar­dan al­ter­na­tif ener­ji kay­nak­la­rı­na ge­çil­me­si; ik­lim de­ği­şik­li­ği­nin et­ki­si; mer­kan­ti­list bir eko­no­mi­ye ge­çi­lip ge­çi­le­me­ye­ce­ği; Çin ve Rus­ya’da­ki de­mok­ra­tik­leş­me ha­re­ket­le­ri­nin ba­şa­rı­sı; Arap-İs­ra­il ça­tış­ma­sın­dan do­la­yı Or­ta­do­ğu’da is­tik­rar­lı bir ya­pı­nın oluş­ma­sı; Av­ru­pa ve Ja­pon­ya’nın eko­no­mi­ye ve de­mog­ra­fi­ye da­ya­lı sos­yal prob­lem­le­ri­ni çöz­me­si; kü­re­sel güç­le­rin, çok ta­raf­lı ku­rum­lar­la bir­lik­te ça­lı­şıp ça­lış­ma­ya­ca­ğı; kü­re­sel ulu­sal güç­le­rin za­yıf­la­yıp çok ku­tup­lu bir ya­pı­nın or­ta­ya çık­ma­sı.
Bu mad­de­le­rin ay­rın­tı­lı bir şe­kil­de an­la­tıl­dı­ğı su­nu­mun bun­dan son­ra­ki kıs­mın­da Sön­mez, ra­por­da 2025 yı­lı­na dek ger­çek­le­şe­ce­ği tah­min edi­len çe­şit­li eko­no­mik, si­ya­si ve sos­yal hu­sus­la­ra de­ğin­di.
Tür­ki­ye’nin 2025 viz­yo­nu­na da­ir te­men­ni­le­ri­ni ise şu şe­kil­de sı­ra­la­dı: Sos­yal prob­lem­le­rin çö­zü­mü; eko­no­mik ve­rim­li­li­ği olan bir top­lum; ni­te­lik­li ya­ban­cı­la­rı cez­be­de­bil­mek; çok kül­tür­lü bir ya­pı ve böy­le bir ya­pı­nın fi­zik­sel ya­şam ala­nı bo­yu­tu­nu ta­sar­la­ya­bil­mek ve yük­sek böl­ge­sel ha­re­ket­li­lik. Top­lan­tı­ya il­giy­le din­le­nen su­num­dan son­ra, ka­tı­lım­cı­la­rın so­ru­la­rıy­la de­vam edil­di.

EDITOR'S CHOICE

SEMINARS

As the most traditonal activity of BISAV, the courses take place in every fall and spring of a year.

MORE INFO


FOLLOW US

Add your e-mail address here to be informed about our programs (seminars, symposiums, panels, etc.).